Legal Framework and Reform
कानुनी ढाँचा तथा सुधार
विधि सम्मत र विश्वसनीय निर्वाचनको खम्बा भनेकै कानुनी शासन र त्यसको प्रभावकारिता हो । तसर्थ कानुनी ढाँचाको मोड्युल ब्रीजको पहिलो वास्तुमय स्तम्भ हो, जसले अन्य मोड्युलहरुलाई टेवा दिन्छ ।
यस मोड्युल निर्वाचन प्रक्रियासंग आधारित भएको हुनाले सहभागीलाई कानुनको आधारभूत आदर्शहरूको खोज गर्न मद्दत गर्छ । यसले कानुनसंग काम गर्नुपर्ने वा कानुनले प्रत्यक्षरुपमा प्रभाव पार्ने वकिल बाहेकका व्यक्तिहरुलाई लक्षित गरेको छ । यो मोड्युल बिशेषगरी निर्वाचन व्यस्थापन निकायका अधिकारी र कर्मचारीहरु, राजनैतिक दलका आयोजक र कार्यकर्ता, निर्वाचन प्रक्रियामा संलग्न नागरिक समाजका सरोकारवालाहरु, तथा व्यक्तिगत सल्लाहकार र प्रशिक्षकहरूका लागि योजना गरिएको हो ।
यो मोड्युल दुई भागमा बाडिएको छ :
पहिलो भागले निर्वाचनको कानुनी ढाँचाको प्रकृति र बिषयवस्तुलाई ध्यानमा राखेको हुन्छ । यसले सम्बोधन गरेका d'2fहरु यसप्रकार छन् :
- कानुनको प्रकृति
-निर्वाचनको सम्बन्धमा कानुनी छलफलमा प्रयोग हुने शब्दावलीहरु
-कानुनका विभिन्न प्रणालीहरु
- कानुनको विकास र संसोधन
- कानुनले निर्वाचन प्रक्रियालाई प्रदान गर्ने आधार
-निर्वाचन कानुनी ढाँचाको संरचना
-सफल निर्वाचन कानुनी ढाँचाको प्रकृति
-निर्वाचन प्रक्रियामा अन्तर्राष्ट्रिय दायित्वको प्रकृति र भूमिका
-लैंगिकता र सीमान्तकृतहरुको समावेशीकरण
-कानुनमा निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको विकास
-निरीक्षण र पारदर्शिता
-विवाद समाधानको बीधिसँग सम्मति र कार्यान्वयन
-निर्वाचन कानुनी ढाँचाका कमी कमजोरीहरु
दोश्रो भागले निर्वाचन सुधारमा समाबेश हुने व्यावहारिकता र त्यस प्रक्रियाको संरचना र सञ्चालनमा आवश्यक पर्ने कुशलता (जहाँ कानुनी ढाँचा अपरिहार्य छ) लाई समाबेश गरेको छ ।
यसले सम्बोधन गरेका मुद्दाहरु यसप्रकार रहेका छन् :
- राम्रो र खराब मस्यौदा तर्जुमा
-निर्वाचन सुधारको सुरुवाती र निरन्तरता
-समाबेशीकरण र संचार
- परिवर्तन कसरी सम्भव हुन्छ ?
- सहयोगीहरु र विघ्नकर्ताहरु: सबैको हितकारी उदेश्य र मनसाय हुदैन
यस कानुनी ढाँचाको मोड्युल निर्वाचन वास्तुकला समाबेश गर्ने हरेक ब्रिज पाठ्यक्रमको लागि आधारभूत आवश्यकता हो ।
मुख्य बुझाईहरु :
- अन्तर्राष्ट्रिय सहमतिहरु, संबिधान, र घरेलु कानुनमा आधारित कानुनी ढाँचाले हरेक निर्वाचन प्रक्रियालाई सघाएको हुन्छ ।
- संबिधान, कानुन, नियम, कार्यविधि, र आचार संहितासम्म आइपुग्दा कानुनी ढाँचा अधिकारमा खुम्चदै जाने तर व्याख्या विस्तारित हुँदै जान्छन् ।
- राम्रो कानुनी ढाँचा अन्तर्राष्ट्रिय दायित्वमा आधारित हुन्छ र निर्वाचन चक्रका सबै पक्षहरुलाई समेटेको हुन्छ । निर्वाचन प्रक्रियालाई संसारभर हाँक्ने कुनै विश्वव्यापी प्रहरी अधिकारी हुँदैन ।
- राम्रो कानुनी ढाँचा मार्गदर्शक सिधान्तहरूमा आधारित हुन्छ र राजनैतिक, प्रशासनिक र न्यायिक k|lta4tfबाट सिञ्चित हुन्छ ।
- राम्रो कानुनी ढाँचाले निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको भूमिकालाई कदर, सहजिकरण र रक्षा गरेको हुन्छ ।
- राम्रो कानुनी ढाँचाले आफ्नो विषयवस्तु र संशोधन प्रक्रियामा पारदर्शितालाई जोड दिन्छ ।
- राम्रो कानुनी ढाँचाले उजुरी माथि समयमै कारवाही गर्ने, नियम उल्लङ्घन भएको खण्डमा दण्डको व्यवस्था गर्ने र निर्वाचन कानुनको कार्यान्वयनको सुनिश्चितता गर्ने भरपर्दो आधार प्रदान गर्छ ।
- हरेक निर्वाचन प्रक्रियाको कानुनी ढाँचा जटिल हुन्छ र यसमा कमीकमजोरीहरु हुन्छन् ।
-सहि तरिकाले निर्माण गरिएको कानुनी संयन्त्र प्रष्ट, पूर्ण,समान र बुझ्न सजिलो हुन्छ ।
- व्यवस्थापिका, निर्वाचन व्यवस्थापन निकाय र अदालतले निर्वाचन प्रक्रिया सुधारको थालनी र गति दिन भूमिका खेल्न सक्छन् । कानुनी ढाँचाका केही अंशको थालनी र सञ्चालनमा भने निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले नेतृत्व लिनु उत्तम हुन्छ ।
- कानुनी संयन्त्रले समाबेशीकरण, परामर्श, र सञ्चारप्रक्रिया अपनाउदा वैधता र विश्वसनीयता प्राप्त गर्दछ । यसमा, पिछडिएका समुदायहरु, लैगिंकता, युवाहरु र अल्पसंख्यकहरु र अपांगता भएका व्यक्तिहरूको सहभागिता र विशेष आवश्यकता भएकाहरुका लागि प्रावधानहरुको सुनिश्चितता पर्दछन् ।
- कुनै पनि कानुनी ढाँचा आँफैमा पूर्णहुँदैन,सन्दर्भले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । केही खेलाडीहरुले यसमा खेल्न खोज्लान, बाहय परिस्थितिहरु परिवर्तन हुन सक्छन्। कानुनी ढाँचालाई अध्ययन गर्दै सुधार गर्नु नै हरेक निर्वाचन प्रणालीको अभिन्न अंग हो । कानुनी ढाँचाको मूल्यांकनमा यसका विषयवस्तु, पहुँच, स्पष्टता, समाबेशीकरण सम्वन्धमा अस्पष्टता, वा विरोधाभासहरू, तथा लेखिएअनुसारभएनभएको जस्ता सवालहरु समेटिन्छन् ।
मोड्युलका उदेश्य
- कानूनको प्रकृति र उद्देश्य तथा चुनावको सन्दर्भमा यसको कार्यान्वयन बारे अध्ययन गर्नु ।
-निर्वाचनको कानुनी ढाँचाको विषयवस्तु र रुपका बारे अध्ययन गर्नु ।
- राम्रो कानुनी ढाँचाका कारक तत्वहरु र अन्तर्रा्ष्ट्रिय दायित्व र राम्रा अभ्यासहरुको महत्वबारे अध्ययन गर्नु ।
-राम्रो र नराम्रो कारक तत्वका वारेमा अध्ययन गर्नु ।
-निर्वाचनको कानुनी ढाँचाको सुधार कहिले र कसरी सुरुवात गर्ने बारे अध्ययन गर्नु ।
- खुला र पारदर्शी सुधार प्रक्रियाका लागि सबै सरोकारवालाहरुलाई समेट्ने, विचार विमर्श र परामर्शगर्ने सम्वन्धमा खोजी गर्ने ।
मोड्युलको रुपरेखा
- मुख्य बुझाईहरु
- कानुनी ढाँचा भनेको के हो ?
- कसो गर्दा राम्रो कानुनी ढाँचा बन्छ ?
- राम्रो मसौदाका सिधान्तहरु
- कहिले र कसरीसुधारको थालनी र सुचालन गर्ने
- समाबेशीकरण, परामर्श, र सञ्चार
- सन्दर्भले भूमिका खेल्छ, केही आफैमा पूर्ण हुदैन
- सम्भव तुल्याउने
ं
