निर्वाचन योजना मोड्युलका लागि रणनैतिक योजना

निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले रणनैतिक योजना प्रक्रिया थाल्नुभन्दा पहिला, दीर्घकालिन योजना प्रक्रिया, त्यससँग सम्वन्धित निर्णयहरु तथा असरहरु वारे राम्रोसँग बुझ्नु जरुरी हुन्छ । ब्रीजको “निर्वाचन व्यवस्थापनको रणनैतिक योजना” ले निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई समग्र रणनैतिक योजना प्रक्रियाका लागि आवश्यक परिदृष्य गर्न र परिचयसँगै यसको कार्यान्वयन कसरी गरिन्छ, यसले के अपेक्षा गर्दछ, र यसलाई अंगिकार गर्न तत्पर निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई के फाईदा पुर्याउँछ भन्ने जानकारी गराउँछ ।

सबभन्दा पहिला त (रणनैतिक योजनाको भाषामा यसलाई परिदृष्य गर्ने भनिन्छ) बुझाई आवश्यक छ किनभने निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको कार्यकारीलाई, यदि दीर्घकालिन योजना प्रक्रियाका बारेमा जानकारी नभएको अवस्थामा, यस प्रक्रिकाको दीर्घकालिन योजना प्रक्रिया वारे अवगत हुन र यसलाई अपनत्व ग्रहण गर्न, प्रतिवद्धता दर्शाउन र आवश्यक श्रोतसाधन वारे हेक्का राख्न मद्दत पुग्दछ ।    

रणनैतिक योजना तर्जुमावारे निर्वाचन व्यवस्थापन निकाय अनभिज्ञ नभएपनि उसले परिदृष्य गर्दाका चरणहरुवारे थाहा पाउन जरुरी हुन सक्छ । उदाहरणका लागि सो निकायको कार्यकारी व्यवस्थापन परिवर्तन भएमा रणनैतिक योजनाको ज्ञान पनि हराउन सक्दछ । यस्तो अवस्थामा, निर्वाचन व्यवस्थापन निकायमा महत्वपूर्ण निर्णय लिन सक्ने अधिकारीहरुबीच परिदृष्य गर्न सक्ने आधार बनाइनुपर्छ ।

निर्वाचन व्यवस्थापन निकायका कार्यकारी अधिकृतहरु यस मौलिक योजना प्रक्रियाको प्रारम्भिक चरणवारे राम्रोसँग अवगत भैसकेपछि उनीहरुलाई बहुवर्षिय रणनैतिक योजना प्रक्रियामा समावेश हुने वा नहुने वारे सुसूचित निर्णय लिन सघाउन मद्दत पुग्दछ ।

यदि समावेश गराउने हो भने, निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले व्यवहारिक रुपमै रणनैतिक योजनाको तयारी र कार्यान्वयनमा सघाउन तत्पर रहन्छ । यस मोड्युलको दोश्रो भागले निर्वाचन व्यवस्थापन प्रक्रियालाई यस तर्फ सघाउने हेतुले तयार गरिएको छ । 

तरपनि प्रत्येक निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले, ब्रीज सहजकर्ताको सहयोगमा, आफ्नै सन्दर्भ सुहाँउदो योजना बनाउनुपर्छ ता कि निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको संस्थागत संस्कृति, बनोट र वातावरणसँग मेल खाने प्रकृतिको होस् ।

मुख्य बुझाईहरु

o   प्रभावकारी निर्वाचन व्यवस्थापनका लागि दीर्घकालिन, रणनैतिक योजना महत्वपूर्ण अंग हो ।

o   अपेक्षित, व्यवहारिक र प्रभावकारी नतिजा निकाल्न यो गहन, सुव्यवस्थित र सिलसिलेवार योजना र कार्यान्वयन पद्धतिलाई आवश्यक पृष्ठपोषण र यथेष्ठ समय आवश्यक हुन्छ ।

o   सिलसिलेवार रणनैतिक योजना तर्जुमाका लागि निर्वाचन व्यवस्थापन निकाय र यसका कर्मचारीहरुलाई तोकिएका जिम्मेवारीहरुमा क्रमश सशक्त बनाउदै दृढ निर्णय लिन सक्ने र प्रक्रिया अपनाउन सक्ने बनाउनुपर्छ ।

o   रणनैतिक योजना तर्जुमा प्रक्रिया सफल हुन पर्याप्त गृहकार्य, खाका निर्माण र बन्दोवस्तीको तयारी आवश्यक हुन्छ ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायका लागि रणनैतिक आधारहरु के हुने भन्ने आवश्यक हुन्छ किनभने यसका कर्मचारीहरुलाई यसको उपादयता के हो र संस्थागत रुपमा यसको भविष्य के हुने भन्ने जानकारी आवश्यक पर्छ ।

o   संस्थागत मूल्याकंन गर्दा निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई आफ्नो प्रस्तुति कस्तो भयो, र आन्तरिक आवश्यकताहरु, प्राप्तीहरु र वाह्य वातावरणसँगको घुलमिलीकरण कस्तो भयो भन्ने लेखाजोखा गर्न मद्दत पुग्दछ ।

o   वस्तुवादी रणनीति तर्जुमा गर्न निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले अहिलेका कमीकमजोरीहरुलाई कसरी सम्बोधन गर्ने र भविष्यको मार्ग कस्तो तय गर्ने भन्नेमा भर पर्दछ ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले आफ्ना आन्तरिक र बाह्य सरोकारवालाहरुसँगको सम्वन्ध लेखाजोखा गर्दै आफ्नो रणनैतिक योजनाले स्वीकार्यता, विश्वास, बुझाई र सहयोग प्राप्त गरोस् भन्नेमा हेक्का राख्नुपर्छ ।

o   “कार्य योजना निर्माण” रणनैतिक योजना तर्जुमा प्रक्रियाको अभिन्न अंग हो किनकि  यसले निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई सिलसिलेवार तवरले के, किन, कसले र कसरी जस्ता प्रक्रियमा अभ्यस्त गराई के कस्ता श्रोतसाधन चाहिन्छ भन्ने अवगत गराउँछ ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायका लागि रणनैतिक किसिमले सञ्चालित हुनु आवश्यक हुन्छ किनभने आफ्ना कर्मचारीहरुको एकिकृत प्रयासका साथ रणनैतिक तवरले अगाडि बढ्न मद्दत पुग्दछ र आफ्नो विभागहरु अन्तर्गत सञ्चालित कृयाकलापहरुमा पनि एकरुपता र तादाम्यता ल्याउन मद्दत पुग्दछ ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले प्रत्येक विभागको बिस्तृत कार्ययोजनामा आफ्नो समग्र रणनीति प्रभावकारी रुपमा लागु गराउन सक्छ, व्यक्तिगत रुपमै क कस्ले के कस्ता कृयाकलापहरु कुन् कुन् समयमा गर्ने वारे ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको रणनीति प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि विभिन्न विभागहरु अन्तर्गत सञ्चालित कृयाकलापहरुको निरन्तर मूल्याकंन गरिनुपर्छ ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले रणनैतिक योजना निर्माण प्रक्रियामा प्रसस्त मिहेनत गरेपछि, लिखित रणनैतिक योजनाको प्रचारप्रसार गरिनुपर्छ ।

मोड्युलका उद्देश्यहरु

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको कार्यकारी व्यवस्थापनलाई रणनैतिक योजना एक व्यवस्थापकीय औजार भएको र यसका अवधारणा, चरण र पद्धतिहरु वारे जानकारी गराउँदै यसले यसरी आफ्नो लक्षित उद्देश्य हाँसिल गर्छ भन्ने सम्वन्धमा जानकारी गराउने । 

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायले कसरी रणनैतिक योजनाका अवधारणाहरु र प्रक्रियाहरुले योजना निर्माण र कार्यक्षमतामा योगदान गर्छ भन्ने पक्षलाई आत्मसाथ गर्न लगाउने ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको कार्यकारी व्यवस्थापनलाई कसरी दीर्घकालिन योजनाबद्ध रणनैतिक योजनाले निर्वाचन व्यवस्थापन के हो र यसका लक्षित उद्देश्यहरुलाई पुरा गर्न कसरी सघाउँछ भन्नेवारे जानकारी दिने ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको कार्यकारी व्यवस्थापनलाई पर्याप्त जानकारी दिई निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई बहुवर्षिय रणनैतिक योजना निर्माणमा संलग्न गराउने वारे सुसूचित निर्णय लिन सघाउने ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई रणनैतिक योजना प्रकृया र यस अन्तर्गतका अवधारणा र कृयाकलापहरु वारे अवगत गराउने ।

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायलाई सबै तयारी कार्य गर्न र बन्दोवस्तीको तयारी गराउन सघाउने ।

मोड्युलको रुपरेखा

भाग १ रुपरेखा

o   मुख्य बुझाईहरु

o   निर्वाचन व्यवस्थापनमा किन रणनैतिक योजना

o   रणनैतिक योजना प्रक्रिया

o   रणनैतिक योजना चक्रको परिचय

भाग २ अभ्यास

o   रणनैतिक योजना प्रक्रियाको तयारी

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायका रणनैतिक आधारहरु

o   संस्थागत मूल्याकंन कार्य

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको रणनीति

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको सरोकारवाला परामर्श प्रकृया

कार्य योजना तर्जुमा

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको विभाग स्तरमा रणनीति कार्यान्वयन

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको व्यक्तिगत स्तरमा रणनीति कार्यान्वयन

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको रणनीति कार्यान्वयन

o   निर्वाचन व्यवस्थापन निकायको रणनीति प्रकाशन